Tuesday 29 August 2023

"Οι γυναίκες του Ωνάση" της Κικής Φερούδη-Μουτσάτσου


 
Εάν δεν υπήρχαν οι γυναίκες, όλα τα λεφτά του κόσμου δεν θα είχαν καμία αξία. 
     
    Τάδε έφη Αριστοτέλης Ωνάσης, και ποιος άλλωστε θα μπορούσε να ισχυριστεί το αντίθετο! Κόρη, αδερφή, ξαδέρφη, φίλη, σύντροφος, μητέρα, θεία, γιαγιά, όποια ιδιότητα κι αν έχει, μια γυναίκα είναι σαν το αλάτι που δίνει περισσότερη νοστιμιά σε ένα φαγητό. Ακόμα και αν, μερικές φορές, όπως το αληθινό αλάτι, σου ανεβάζει την πίεση. Αστειεύομαι, φυσικά! Αλλά, είμαι σχεδόν βέβαιος ότι και ο ίδιος ο Ωνάσης θα είχε ακόμα και αυτήν την εκδοχή στο μυαλό του. 
    Επέλεξα να κάνω μια μικρή ανάρτηση για το συγκεκριμένο βιβλίο -πέρα από τον λόγο ότι ήμουν εκείνος που το μετέφρασε το 2011 από τα αγγλικά στα ελληνικά- επειδή μέσα από τις σελίδες του γνώρισα άγνωστες πτυχές της ζωής του από "πρώτο χέρι", αφού η συγγραφέας, η Κική Φερούδη-Μουτσάτσου, συνδέθηκε στενά με την οικογένεια Ωνάση. Εργάστηκε στην Ολυμπιακή Αεροπορία από τις 17 Μαΐου 1966 ως τις 15 Μαρτίου 1995, και έζησε από κοντά τις καλές εποχές της εταιρείας, ενώ από το 1966 ως το 1975 ήταν η ιδιαιτέρα γραμματέας του Έλληνα μεγιστάνα. 
    Το βιβλίο έχει πολλές αναφορές στις σχέσεις του με τις πιο σημαντικές γυναίκες της ζωής του. Μία από αυτές ήταν η αδερφή που -όπως αφήνει να φανεί η συγγραφέας- ασκούσε μεγάλη επιρροή πάνω του. Μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια, που ομολογώ πως μέχρι που έπιασα το κείμενο στα χέρια μου δεν τη γνώριζα, είναι ότι ο Ωνάσης, αν και ερωτεύτηκε πολύ και, φυσικά, θα μπορούσε να έχει όποια γυναίκα ήθελε στα πόδια του, αν και νυμφεύθηκε το 1946 την Τίνα (Αθηνά) Λιβανού, κόρη του εφοπλιστή Σταύρου Λιβανού και μητέρα του Αλέξανδρου και της Χριστίνας, και το 1968 την τέως πρώτη κυρία των ΗΠΑ, Ζακλίν Μπουβιέ Κέννεντυ, δεν έβγαλε ούτε στιγμή από την καρδιά του, την πιθανότατα μία και μοναδική πραγματικά γυναίκα της ζωής του, με την οποία δεν παντρεύτηκαν ποτέ: τη Μαρία Κάλλας. Ο έρωτας του για την Ελληνίδα υψίφωνο ήταν πραγματικά συγκλονιστικός και, φάνηκε πως ήταν πολύ βαθύτερος, αφού η σχέση τους πέρασε από διάφορες φάσεις και κράτησε για πολλά χρόνια, από το 1957 έως σχεδόν μέχρι το τέλος. Ο Ωνάσης πέθανε το 1975 και η Κάλλας το 1977. 
    Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που πληροφορήθηκα από το βιβλίο ήταν ότι ο Ωνάσης, πέρα από ικανότατος επιχειρηματίας, στις σχέσεις του με τον απλό κόσμο ήταν και ο ίδιος απλός και άμεσος. Ήξερε να τρώει στα καλύτερα εστιατόρια, αλλά ευχαριστιόταν όσο τίποτα να πίνει ένα κρασάκι ή ένα ουζάκι και να μοιράζεται έναν απλό μεζέ συντροφιά με κάποιον ψαρά.
   
    Κλείνω αυτή τη σύντομη ανάρτηση με ένα εντελώς προσωπικό σχόλιο. Είναι κάποιοι άνθρωποι που με κάποιον τρόπο φτάνουν ψηλά, όπως λέμε σε απλά ελληνικά. Για κάτι τέτοιους ανθρώπους, και ο Αριστοτέλης Ωνάσης είναι ένας από αυτούς, λέγονται και ακούγονται πολλά. Άλλα είναι αληθινά, άλλα ψεύτικα, άλλα απλώς υπερβολές και φαντασιώσεις. Δεν ξέρω πόσους "αδίκησε", πάντως σίγουρα πολλοί έφαγαν, βγήκαν από κάποια δυσκολία, άλλοι έζησαν καλά ή και κάπως καλύτερα, χάρη σε εκείνον. Ένας Θεός ξέρει τι κουβαλάει κάθε άνθρωπος. Νομίζω πάντως πως το στίγμα που άφησε στους Έλληνες και στην Ελλάδα έχει γενικά θετικό πρόσημο. Για παράδειγμα, πέρα από την Ολυμπιακή, πόσους άραγε δεν έχει σώσει τόσα χρόνια το φημισμένο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, ανθρώπους από όλες τις κοινωνικές τάξεις; Επιπλέον, δεν έγινε πιο γνωστή η χώρα στο εξωτερικό, χάρη και σε εκείνον, και μάλιστα σε εποχές που δεν έχουν καμία σχέση με το σήμερα; 
    Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως, όπως συνέβη με άλλες προσωπικότητες της χώρας μας, όπως ο Βέγγος (τρέχει σαν τον Βέγγο), ο Χορν (ηθοποιός σημαίνει φως), υιοθετήσαμε τόσο εύκολα και εντάξαμε στο καθημερινό μας λεξιλόγιο τη γνωστή φράση: ο Ωνάσης είσαι;, και τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να πειράξουμε, για παράδειγμα, κάποιο γνωστό μας πρόσωπο που σκορπάει το χρήμα απλόχερα ή δίνει ένα γερό φιλοδώρημα στον σερβιτόρο. Και μη μου πείτε πως, ακόμη κι αν δεν έχουμε οι περισσότεροι φανταστεί ούτε καν τα χρήματα που κόστιζε το μπάνιο της θαλαμηγού του, δεν νιώθουμε κατά βάθος μια μικρότερη ή μεγαλύτερη υπερηφάνεια, που αυτός ο άνθρωπος ήταν ένας συμπατριώτης μας... 
    Όπως λέει πάλι σοφά ο λαός: μαζί με τον βασιλικό ποτίζεται και η γλάστρα... 
    Διαφωνείτε;
 

    Η γυναίκα που αγάπησε μα δεν μπόρεσε να παντρευτεί, η γυναίκα που παντρεύτηκε μα δεν μπόρεσε να αγαπήσει, η επαναστάτρια κόρη που δεν κατάφερνε να ελέγξει και η κτητική αδερφή που έλεγχε τα πάντα. Η αληθινή ιστορία για την πολύπλευρη ζωή του Αριστοτέλη Ωνάση, η οποία εστιάζοντας στην ερωτική σχέση που είχε με την Τζάκι Κέννεντυ και τη Μαρία Κάλλας αλλά και στην κόρη του Χριστίνα, αποκαλύπτει τον μοναδικό τρόπο που αγαπούσε ο ισχυρός αυτός άνδρας. Αγάπη και πάθος, πλούτος και δύναμη. Η ζωή του Αριστοτέλη Ωνάση, ενός από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, και της οικογένειάς του -με όλα τα συστατικά της σύγχρονης ελληνικής τραγωδίας- όπως την έζησε από κοντά η επί χρόνια ιδιαιτέρα γραμματέας του Κική Φερούδη-Μουτσάτσου. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

 

Πριν το τέλος...

Δεν θα μπορούσα να κλείσω αυτό το κείμενο, χωρίς να αναφερθώ σε κάτι σημαντικό. Επειδή το καλό πρέπει να λέγεται, ειδικά όταν σπανίζει, θα ήταν παράλειψή μου να μην ευχαριστήσω δημοσίως τον κ. Παντελή Σμυρνιωτάκη, τόσο για την ευκαιρία αυτής της συνεργασίας, όσο κυρίως για τη συνέπεια λόγων και πράξεων, την οποία πιστεύω πως και ο ίδιος εισέπραξε από μεριάς μου, όπως άλλωστε φάνηκε και στη συνέχεια.

 

Sunday 20 August 2023

Τεχνολογιοφλυαρίες

 


 

Θα μου πεις: «Είναι η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Ο πολιτισμός δεν μένει ποτέ στάσιμος. Ούτε τα επιτεύγματά του.»

Έχεις δίκιο. Μα, εγώ ονειρεύομαι έναν κόσμο διαφορετικό. Ξέρω, με τα όνειρα δεν ζεις. Τα όνειρα δεν γεμίζουν την κατσαρόλα. Η ζωή είναι κυνικότερη από όσο νομίζουμε. Τα όνειρα, όμως, είναι ίσως το ισχυρότερο αντίδοτο που διαθέτουμε απέναντι στο μικρόβιο της όποιας λογικής μάς μηχανοποιεί και μας περιορίζει ως προσωπικότητες. Είναι το καύσιμο που μας κρατάει ζωντανούς, ακόμη κι όταν δεν έχουμε κάτι συγκεκριμένο να ονειρευόμαστε. Μα, δεν θα σου μιλήσω για όνειρα.

Η τεχνολογία περιόρισε την ένταση των συναισθημάτων. Εξαφάνισε κοινωνικές ευκαιρίες και φράσεις, όπως εκείνο το: «Σε πεθύμησα, βρε αδερφέ! Πάει τόσος καιρός!» 

Τώρα βλέπω τα μούτρα σου εύκολα στα κάθε λογής μέσα κοινωνικής «αποξένωσης», και δεν μου κάνει όρεξη να σε δω. Ίδιος είσαι! Ο χρόνος δεν σε άλλαξε καθόλου. Κάτσε εκεί που βρίσκεσαι. 

Έκανε την ανάγκη πραγματικότητα, και όχι την πραγματικότητα ανάγκη. Κωδικοποίησε την έκφραση των πηγαίων συναισθημάτων μας. Και, επιπλέον, μετατρέψαμε το δώρο της γνώσης σε μια ανούσια συλλογή αμέτρητων άχρηστων πληροφοριών.

Ευτυχώς, αυτή είναι, προς το παρόν, μόνο η μία όψη του νομίσματος...

 

Jaime Nada, Τρίτη, 30 Οκτωβρίου 2018 (Αναθεωρημένο κείμενο από το Καλοκαίρι του 2015)

Στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα;

 



Θα έχεις ακούσει σίγουρα αυτήν τη φράση κλισέ: «Σημασία δεν έχει ο προορισμός, αλλά το ταξίδι.» Καταστάλαγμα από την Ιθάκη του Καβάφη, νομίζω; Βέβαια, Καβάφης! Δεν έχει σημασία... Θα μπορούσε να ήταν και η κυρία Ρούλα. Άλλωστε, δεν είναι μόνο μια φράση αυτή που δίνει αξία σε κάποιον, ακόμα κι αν αυτός είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές. Λοιπόν, για μένα σημασία έχει ο προορισμός και μόνο. Ξέρω, ακούγομαι απόλυτος. Μα, για σκέψου καλύτερα. Πας κρουαζιέρα στην Νέα Υόρκη. Θες να δεις την Νέα Υόρκη. Εκεί βρίσκονται και κάποιοι φίλοι σου και συγγενείς. Στην μέση του Ατλαντικού γίνεται θαλασσοταραχή. Πνίγεσαι σαν τον... Λεονάρντο (ναι, του Τιτανικού). Θες να βγεις πρώτος στους Ολυμπιακούς, και βγαίνεις έκτος. Προορισμός το βάθρο, το ταξίδι μέχρι την έκτη θέση. Θες να μπεις στο Πανεπιστήμιο, μελετάς πολύ, μπήκες σε ΤΕΙ. Θα μου πεις: «Δεν χάθηκε ο κόσμος.» 

Και έτσι είναι. Γιατί, όμως, «έτσι είναι»; Διότι πολύ απλά, αν δεν μπορείς να πας εκεί, βάζεις πλώρη για αλλού. Άλλα ταξίδια, άλλοι αγώνες. Ακόμα κι αυτό το «απόλαυσε το ταξίδι, χωρίς να σκέφτεσαι πού θα καταλήξεις», κρύβει μέσα του τον πόθο μιας προσωρινής ή μόνιμης «Γης της Επαγγελίας». Όποια μπορεί να είναι αυτή για τον καθένα.

Μπορείς να βρεις κι άλλα τέτοια παραδείγματα από την καθημερινότητά σου, είναι βέβαιο. Σημασία, όμως, έχει ο προορισμός και μόνο. Δεν μπορείς να αναλώνεσαι μια ζωή σε ταξίδια. Χρειάζεσαι λιμάνια, προορισμούς, για να δένεις το πλοίο της ζωής σου και να παίρνεις εφόδια και δυνάμεις, να ξεκουράζεσαι, να ξαναρχίζεις, να εξελίσσεσαι. Αλίμονο! Δεν μπορείς να ταξιδεύεις συνεχώς χωρίς να απολαμβάνεις τους καρπούς των κόπων σου. Ίσως άλλος να σταματούσε στα πέντε μέτρα, άλλος στα δέκα, άλλος στο χιλιόμετρο, άλλος δεν θα ξεκινούσε καθόλου. Και γι’ αυτό, το ταξίδι σου είναι η δική σου προσπάθεια. Αν είχε σημασία μόνο το ταξίδι, ίσως στην πραγματικότητα να μην ξεκινούσαμε καν να φτάσουμε κάπου...

Ο προορισμός είναι το κίνητρο για να σαλπάρει το καράβι. Ο προορισμός είναι αυτός που δίνει αξία στο ταξίδι, και η κατάκτησή του, την πληρότητα της επιτυχίας. Ο καθένας ζυγίζει δυνάμεις και εφόδια και θέτει προορισμούς. Κάποιοι προορισμοί δεν είναι για μένα και για σένα. Δεν είμαστε ανώτερα όντα για να ελέγχουμε τα πάντα. Αγωνιζόμαστε για το καλύτερο. Αυτό είναι το ταξίδι, ο αγώνας. Αλλά ο αγώνας δεν είναι ο στόχος.

Σημασία έχει ο προορισμός. Το κάθε μικρό κομμάτι στο παζλ της προσωπικής ολοκλήρωσης.

Εγώ κι εσύ... Εγώ κι εσύ, απλώς προσπαθούμε, και οφείλουμε στον εαυτό μας, «να πιάσουμε λιμάνι».

 Jaime Nada, Τρίτη, 30 Οκτωβρίου 2018 (Αναθεωρημένο κείμενο από το Καλοκαίρι του 2015)